• Abstract

‘Özbekler Tekkesi’ denilince üç konu akla gelmektedir. Birincisi, OrtaAsya’dan ve özellikle Özbekistan’dan gelen hacı adaylarının konakladığı tekke, ikincisiTürk milletinin ‘İstiklal Savaşı’ndaki önemi, üçüncüsü ise Türk milletinin kültür vesanatına olan katkısıdır. Esas olarak vatan için çok önemli iki değerin kalesidir. Bu kale,özellikle İstanbul’un düşmanlarca işgal edilmesi sırasında döneminşeyhi Atâ Efendikomutasında canla başla savunulmuştur. Memleketi savunmaya gidecek eli silahtutanlar, yazarlar Ankara’ya gitmek için öncelikle tekkeye gelip saklanırlar veşeyhin,dervişlerin yardımları ve dualarıyla buradan Anadolu’ya geçerlerdi. Cumhuriyetinkuruluşundan sonra, Atatürk’ün takdir ettiği Şeyh Atâ Efendi, tekkenin varlığını devamettirdi. Artık tüfeklerin yerini ney, tanbur gibi enstrümanlarımız almıştı. Tekke’deyaşanan korku dolu anların yerine sakinlik, musikinin hazzı hakim olmuş; döneminüstadları ‘Kutb-i nâyi’, bestekâr Süleyman Erguner, ‘Kutb-i Nâyi’ Ulvi Erguner’in neytaksimleri, Udi Cahid Gözkan, Hafız Hulusi Gökmenli, Hüseyin Sebilci, CevdetSoydanses’in icraları ve okudukları Kur’ân-ı Kerîmler kasideler, ilahiler, mevlidbahirleri almıştı. Şeyh Atâ Efendi’den sonra tekke meclisi ve dervişanın başına kardeşiŞeyh Necmeddin Efendi geçmiş ve tekkedeki tasavvufi coşku ve neş’e aynen veçoğalarak devam etmiştir. Tekke’nin aşçısı Şevket Usta’nın yaptığı Özbek Pilavı ile buneş’e doruğa çıkmıştır. Ebru Sanatı ve klasik, dîni-tasavvufî musikinin çok güzel icraedildiği yer olan Özbekler Tekkesi, Şeyh Edhem Efendi’den sonra 1945–1972yıllarında görkemli dönemini yaşamıştır. Şeyh Necmeddin Efendi (ö. 1971)’ninözellikle ney ve musikiye olan sevgisinin bu devamlılıkta çok katkısı olmuştur.Yaklaşık otuz yıl süren bu eşsiz sanat ve kardeşlik ortamı, her ne kadar fotoğrafmakinaları ile resmedilmiş, dönemin ilk ses kayıt cihazları ile kaydedilmişolsa dagörsel ve işitsel olarak günümüz teknolojisinin imkanlarından yoksun kalmıştır. Ancak,yapılan meşkler, taksimler, okunan dualar, Kuran-Kerîmkıraatları, mevlid-i şerîf,kasideler, ilahiler tamamen olmasa da kısmen makara bantlara çoğunlukla bizzatŞeyhNecmeddin Efendi tarafından kaydedilmiştir. Bu ses kayıtları, yaptığım çalışmaylakaybolmaktan kurtulmuş ve günümüze ve hatta geleceğe miras kalmıştır. Bukayıtlardaki herşey saniyesine kadar ders niteliğindedir. Artık İSAR VAKFI’nınhimayesindeki restore edilmiş tekkede âdet üzere yapılan pilavlı, musikili toplantılardaeski günleri hatırlarken eşi olmayan ses mirasını da dinleyebiliyoruz.